Lemniscaat als beeld voor gemeenschapsvorming
In de vereniging hebben we, toen we ons gingen bezighouden met procesontwikkeling, kennis gemaakt met de lemniscaat als beeld dat hemel en aarde met elkaar verbindt en de dynamiek daartussen weergeeft. De hemel staat daarin voor beeldvorming (in het hoofd) en de aarde voor realisatie daarvan (met de handen).
Bij gemeenschapsvorming heb je het vooral over communicatie, over oordeelsvorming en over besluitvorming. Hoe doe je dat in een project als het onze zonder leider? Je moet je bewust worden van wat je in dit proces gaat tegenkomen. De mens is een wezen tussen hemel en aarde en het bij elkaar brengen van die twee is mensenwerk.
In de dynamiek worden drie gebieden onderscheiden die elk hun eigen wetmatigheden hebben.
Het culturele leven (het gebied van ‘denken’ en stichtingen): op dit gebied is er vrijheid van ideeën; je mag denken wat je wilt. Hier vindt beeldvorming plaats. Afhankelijk van je plek in de samenleving kun je niet alles zo maar uitspreken.
Het verhoudingenleven oftewel het gebied van verenigingen en rechtsleven (het middengebied van ‘spreken’ en ‘voelen’). Op dit gebied van ontmoeting van mens tot mens streven we naar gelijkheid en rechtvaardigheid.
Tenslotte is er het economisch leven (het gebied van het ‘willen’ en ‘doen’, prestaties leveren met en voor elkaar, aan behoeftes voldoen). In dit gebied is er sprake van broederschap. Hier vindt realisatie plaats; we helpen elkaar en zijn er voor het leveren van bijdragen aan elkaar.
In vroegere tijden had je een koninkrijk met boven in de koning, onder in de ambachtslieden en werklui en in het middengebied de dienaren of mensmensen.
In de moderne tijd moeten we alles zelf doen en deze 3 gebieden in onszelf ontwikkelen.
Ook binnen de gemeenschapsvorming is het belangrijk om onze persoonlijke eenzijdigheid op een gebied te overwinnen en om elk aspect binnen de gemeenschap te ontwikkelen en te integreren.
De lemniscaat brengt de continue dynamiek in een gemeenschap mooi in beeld. Er is de beweging naar beneden, het initiatief en de beweging naar boven, de waarneming. Er is geen stilstand. Initiatief leidt tot doen (aarde) en waarneming leidt tot inzicht (hemel).
Voor communicatie binnen een gemeenschap doet zich steeds de vraag voor: over welke beweging zijn we met elkaar in gesprek? We moeten dit continu beschouwen, steeds weer onderzoekend zijn (“Waar zijn we mee bezig?”). Dit is de beweging van de oordeelsvorming.
In oordeelsvorming kennen we 3 fasen:
- Er is een initiatief vanuit een geestelijk wezen dat leidt tot beeldvorming (geestelijk leven). Dit is nog ver weg van de realiteit. Hier ontstaan impulsen, met een geestelijke achtergrond, als zelf een geestelijk wezen zijnde welk door de persoon wordt opgevangen. Vb. wat is jouw beeld van stilte? Boven mezelf uitstijgen en zo heel dicht bij elkaar komen.
- Er worden alternatieven onderzocht en geformuleerd. Vb. hoe ziet je stilteplek eruit? Iedereen een altaar in huis waar we wisselend samenkomen; een stille plek in het bos; een stiltecentrum. Dit is het gebied van het sociale leven waarin wij elkaar ontmoeten. Dit wordt ook wel aangeduid met de Kring van als’en: ‘als jij dit’ en ‘als hij dat’, dan zus en zo.
- Er vindt besluitvorming plaats waarna de uitvoering volgt. Vb. hoe gaan we het eruit laten zien? Een gebouw van leem; voor hoeveel mensen; met welke voorzieningen? Besluitvorming vindt plaats in de overgang van het verhoudingenleven en het economische leven.
In het denken, het geestelijke uitgangspunt, is er veel gelijkheid en begrip. De realiteit in het veld van het doen, bijvoorbeeld het budget, bepaalt echter de vorm. Tussen beide, met het kruispunt in de lemniscaat als knelpunt en doorgang, vindt een democratisch proces plaats, via oordeelsvorming naar onderlinge afstemming en aanpassing.
Binnen een moderne gemeenschap wisselt het leiderschap telkens, het initiatief wordt overgenomen. Leiderschap ontstaat telkens vanuit een initiatief, een impuls en zich daarmee ook naar de gemeenschap te durven stellen. Er wordt een initiatief genomen door iemand die een bepaald gebied overziet en er de verantwoordelijkheid voor wil nemen. En, belangrijk hierbij, in verbinding blijft met het geheel, de gemeenschap. Om initiatieven een goede kans te geven is het nodig om respect te hebben voor elkaars initiatieven.
M.b.t. het initiatief zijn er vier categorieën besluitvorming.
- Ik mag zelf besluiten; ik had hier al de verantwoordelijk en dit valt erbinnen.
- Ik meld het eerst even; dan weet de ander wat ik ga doen.
- Ik check op ‘geen bezwaar’; want wie weet rijdt het iets anders in de wielen.
- Ik doe een voorstel bij de verantwoordelijke op dit gebied; de beslissing zal daar plaatsvinden.